‘Plak sözleşmeleri tıpkı –kelimesini söyleyeceğim– kölelik gibidir’ Prince bir keresinde genç sanatçıları uyarmıştı.
Mücadele eden müzisyenlerin çoğu, bir plak şirketine imza atmayı, stüdyo yöneticilerinin takdirini kazanmak ve böylece kendilerini süperstarlığa fırlatmak için çok çalışmayı hayal edebilir.
Ancak 2015 yılında tüm zamanların en ikonik şarkıcılarından biri, kendisini plak şirketinin ‘zincirlerinden’ ‘kurtardığını’ belirterek sektörü ‘kölelik’ olarak nitelendirdi.
Pek çok kişi için bu yaşam amacı aslında zehirli bir kadeh olabilir mi?
Müzik endüstrisi, tıpkı oyunculuk gibi, bazı yıldızların trajik bir şekilde bedelini hayatlarıyla ödediği yüksek riskli ama yüksek ödüllü bir kumardır.
Aralarında Demi Lovato, Megan Thee Stallion ve Raye’nin de bulunduğu giderek daha fazla sanatçı, sözleşme imzaladıktan sonraki olumsuz deneyimler hakkında konuştu; aşırı baskılardan çok az yaratıcı kontrole sahip olmaya kadar.
Mücadelelerine ek olarak, One Direction simgesinin, düşüşünden sadece birkaç gün önce Universal’s Capitol Records şirketi tarafından bırakılmış olabileceği ortaya çıktı.
Kaynaklar anlattı MailÇevrimiçi: ‘Liam’ın ilerleyişi çok büyüktü ve telafi edemedi [it]. Tüm One Direction üyeleri arasında Liam müzikal açıdan yanlış yoldaydı.’
Liam’ın ölümüyle ilgili koşullar henüz doğrulanmamış olsa da şöhretin affetmez olduğu biliniyor ve başarıya aç müzik endüstrisinin baskıları kaçınılmaz olarak büyük zarara yol açacak.
Peki bir plak şirketine imza atmak aslında ne anlama geliyor ve neden bu rüya çoğu zaman kabusa dönüşüyor?
Bir plak anlaşması imzalamak aslında ne anlama geliyor?
Her sözleşme benzersizdir ancak plak anlaşmalarının çoğu, özellikle de müzisyenin kariyerinin başlarında, orijinal kayıtların haklarının devredilmesini ve plak şirketine kazanılan paranın bir kısmının verilmesini içerecektir.
Bunun karşılığında plak şirketi, kararlaştırılan sayıda albümün kaydı, prodüksiyonu ve tanıtımı için ödeme yapılmasına yardımcı olmak üzere önceden bir miktar para sağlıyor.
Bu, ticari başarıyı garanti etmez ancak plak şirketinin sağladığı bağlantılar, bilinmeyen bir sanatçıyı karanlıktan çıkarıp ilgi odağı haline getirebilir.
Ancak buradaki en büyük sorun, yeni imza atan yıldızın artık telafi edilmemiş bakiye olarak bilinen ve milyonlar değerinde olabilen devasa çek için kancaya takılmış olmasıdır.
Yıllar boyunca, Elvis’in menajeri Tom Parker’ın tüm kazancından %50 kesinti aldığı söylenen bazı kötü anlaşmalar oldu.
Nine Inch Nails’ın solisti Trent Reznor’ın, belirli ses ve belirli yapımcılar konusunda ısrar ederek yaratıcı özgürlüğünü kısıtladığı bildirilen orijinal plak şirketi TVT ile halk arasında büyük bir anlaşmazlığı vardı.
Maliyetin önünü alan şirket olduğu için bu tür yaratıcı sorunlar, özellikle pazarlık gücü daha az olan yeni sanatçılar için yaygın olabilir.
Bu, 2020’de Megan Thee Stallion’da görüldüğü gibi plak şirketlerinin müzisyenlerin müzik yayınlamasını engellemesine kadar varabilir. 1501 Certified Entertainment adlı plak şirketini mahkemeye verdi.
EP Suga’nın yayınlanmasına izin veren geçici bir yasaklama emri aldı, ancak 2021’de Something for Hotties’in yeterli ‘orijinal’ materyale sahip olmaması ve muhtemelen onu iki ekstra albüm yayınlamaya zorlamasıyla başka sorunlarla karşılaştı.
Mahkemede avukatı, 2018’de 23 yaşındayken sözleşmeyi imzaladığında “genç ve saf” olduğunu savundu ve sözleşmeyi “tamamen mantıksız” olarak nitelendirdi. Ekibi tarafından sunulan mahkeme belgelerine göre, 1501 ‘kendisinden tam anlamıyla yararlandı ve hileli bir şekilde onu sözleşmeye girmeye ikna etti.’
İkinci albümü Traumazine’in piyasaya sürülmesiyle Megan başka bir şikayette bulundu ve ardından kendisi ve plak şirketi mahkeme dışında yerleşerek yollarını ayırmayı kabul etti.
George Michael, 1992’de kendi şirketi Sony’yi mahkemeye verdiğinden ve yaratıcı çıktılar söz konusu olduğunda kendisine “bir yazılım parçasından başka bir şey değil” muamelesi yapıldığını ünlü bir şekilde ifade ettiğinden, bu hiçbir şekilde modern bir sorun değil.
Sanatçılar imza atmanın baskıları hakkında ne söyledi?
Çoğu sanatçı plak şirketleri ile anlaşmazlıklarda açık sözlü olmayacak, başarıları sayesinde daha iyi bir anlaşma ortaya çıktığında gemiden atlamayı seçecekler.
Joni Mitchell, 2002 yılında tüm sektörü bir ‘fosseptik çukuru’ olarak nitelendirdi ve W dergisine 18. albümü Travelogue’un son albümü olacağını söyledi (ancak beş yıl sonra Shine’ı piyasaya sürdü).
O zamanlar ‘İş bana çok itici geldiği için ayrılıyorum’ dedi. ‘Plak şirketleri yetenek aramıyor. Bir bakış ve işbirliği yapma isteği arıyorlar.’
Artık tartışmalı olan Kanye West, bir keresinde X’e başvurarak Universal Music Group’un sahibi olduğu plak şirketi EMI’yi ustalarına eleştirmiş ve kendisine yapılan muameleyi ‘modern zaman köleliğine’ benzetmişti.
Bu dil, sonunda kendi etiketini kurana kadar yaratıcı kontrol konusunda bitmek bilmeyen tartışmalara sahip görünen ‘resmi olarak Prens olarak bilinen sanatçının’ kullandığı dili yansıtıyordu.
1995 yılında İngilizler’in kabul konuşmasında şunları söyledi: ‘Prens. Konserde: Tamamen ücretsiz. Kayıtlı: köle.’
Ye, artık silinmiş olan hesabında 2005’e kadar uzanan plak sözleşmelerinin resimlerini yayınlayacak kadar ileri gitti, ancak sektör uzmanları onun aslında oldukça iyi bir anlaşma yaptığını ve her albümden sonra yeniden pazarlık yaptığını belirtti.
Eğlence avukatı James Sammataro, “Birisi kayıt endüstrisinin kötülüklerinden şikayet etmek istiyorsa, Kanye’nin poster çocuğu olduğundan emin değilim” dedi. Yardımcısı o zaman.
Ancak bu çığlıklar başkaları tarafından da yankılandı; Demi Lovato, hala çok sayıda TV ve film projesinde çalışırken Disney’in plak şirketiyle sözleşme imzaladıktan sonra amansız programlarından bahsetti.
Child Star belgeselinde ‘Camp Rock’ı çektim, sonra albümüm üzerinde çalıştım’ diye paylaştılar. ‘Bunu yazdım, yaklaşık bir ay içinde kaydettim ve ardından turneye çıktım.’
Günlükleri televizyon çekmekten, bir film çekmekten, başka bir albüm kaydetmekten, turneye çıkmaktan, başka bir film çekmekten, başka bir albüm kaydetmekten ve başka bir TV sezonunu çekmekten oluşuyordu.
Demi, “Arka arkayaydı” dedi. ‘Kimse makineyi nasıl durduracağını gerçekten bilmiyordu. Tren hareket etmeye devam etti, hiçbir duraklama olmadı.’
Kendine güvenen şarkıcı, birden fazla aşırı dozdan, bulimiadan kaynaklanan komplikasyonlardan ve zihinsel sağlık sorunlarından muzdaripti ve bunları sektöre erken maruz kalma ve bipolar bozukluklarına bağladılar.
Demi’nin davası oyunculuk kariyerini de içerse de Jonas Brothers, Sabrina Carpenter, Selena Gomez, Miley Cyrus ve Britney Spears gibi birçok çocuk yıldıza sunulan bir yoldu.
Disney’in plak şirketiyle anlaşması olmayan Olivia Rodrigo şunları söyledi: Muhafız ikinci albümünü kaydederken maliyet konusunda son derece bilinçliydi ve ‘daha fazla endişe ve şüphe’ yarattı.
Şöyle düşündüğünü söyledi: ‘Aman Tanrım, binlerce dolar harcıyoruz ve sanki iyi bir şey yazmıyormuşum gibi hissediyorum.’
Olivia bazı günler stüdyoya girip ağlıyordu.
Müzisyenler nasıl karşılık verdi?
Yıllar boyunca çok sayıda sanatçı, genellikle ustalarını geri kazanma umuduyla plak şirketlerine dava açarak onları geri püskürttü.
Ana kayıtlar bir şarkının orijinal versiyonudur ve onu elinde bulunduranlar o müziğin haklarını kontrol eder ve ayrıca onlardan elde edilen paradan da pay alırlar.
Müziğini kontrol etme girişimini oldukça kamusal bir mesele haline getiren, her albümü yeniden kaydedip yeniden yayınlayan Taylor Swift’den bahsetmeden ustaları tartışmak imkansız olurdu.
Big Machine Record’un sahipleri Scott Borchetta ve Scooter Braun’un 2019’da eski şarkılarını canlı çalmasını engellediği bildirildi, Taylor, lanetleyici bir açıklama yapmak için Tumblr’a gitti.
‘Başıma gelenleri paylaşmanın diğer sanatçıların farkındalık düzeyini değiştirebileceğini ve potansiyel olarak benzer bir kaderden kaçınmalarına yardımcı olabileceğini çok güçlü hissediyorum’ dedi.
‘Bana verilen mesaj çok açık. Temel olarak, iyi bir küçük kız ol ve çeneni kapat. Yoksa cezalandırılacaksınız. Bu YANLIŞ. Bu adamlardan hiçbirinin bu şarkıların yazımında parmağı yoktu.’
Taylor, şarkılarını yeniden kaydederek orijinal ustaların değerini ortadan kaldırıyor ve 17 yıllık kariyerinin kârının Scooter yerine %100’ünü almasını sağlıyor.
Rina Sawayama’nın Glastonbury’deki 1975’teki Matty Healy’ye “ustalarımın da sahibi” diye seslenmesiyle birlikte, ustalar şu anda müzik endüstrisinde büyük bir savaş haline geldi.
Hem The 1975 hem de Rina, Dirty Hit ile anlaştı; Matty, Nisan 2023’e kadar yönetmen olarak görev yapacak ve dört grup üyesi de hissedar olacak.
Raye’nin eski plak şirketi Polydor’dan halka seslenmesi, son zamanların en unutulmaz anlarından biri; şarkıcı-söz yazarı, X’te yedi yıldır müzik yayınlamasının engellendiğini belirten bir başlık yayınladı.
‘Anlaşmalı sanatçılar üzerinde hit şarkı yapmaları konusunda korkunç bir baskı var’ diye paylaştı ve imzalandıktan sonra travmayı dışarı atacak güvenli alanının ‘alındığını’ ekledi. Şöyle dedi: ‘Müzikal güvenli alanım lekelendi.’
Raye, Variety’ye şunları söyledi: ‘Beni kandırdıkları hayallerin sıcak hava olduğunu anlamam uzun sürmedi. ‘İmzalanır imzalanmaz, yapmaktan heyecan duyduğumu söylediğim R&B’nin Birleşik Krallık’ta satılmayacağı söylendi. Bu yüzden pazarın ihtiyaçlarını karşılamak için – en azından şimdilik – 120 BPM’lik dans müziği yazmam gerekiyordu.’
Sözünü şu şekilde tamamladı: ‘Onların olmamı istedikleri kişi olmak için elimden geleni yapıyordum ama kim olmak istediğimi hiç umursamadılar.’
Raye, tweet’lerinden günler sonra plak şirketinden ayrıldı ve bağımsız oldu ve doğrudan listelere girdi.
Raye 2022’de şunları söyledi: Metro bunun kendisi üzerinde yarattığı etkiyi şöyle anlatıyor: ‘İfade özgürlüğü, nasıl performans gösterirse göstersin hikayeyi istediğim gibi anlatmak. Bu kendimi bir sanatçı olarak geliştirmemle ilgili çünkü ilk defa kariyerimin kontrolü tamamen elimde.’
Yayıncılığın, müzik yayınlamaktan elde edilen kârın çoğunu kaybetmesi ve turnelerin daha pahalı hale gelmesiyle, sanatçılar sırf geçimlerini sağlamak için plak şirketlerine karşı geri adım atmak zorunda kalıyor.
Sektörün elden geçirilmesine şiddetle ihtiyaç var ve daha fazla sanatçı bağımsız hale geldikçe plak şirketleri kendilerini uyum sağlama konusunda baskı altında bulabilir ya da toz içinde kalabilirler.
Bir hikayen var mı?
Eğer bir ünlü hikayeniz, videonuz ya da fotoğrafınız varsa bizimle iletişime geçin. Metro.co.uk eğlence ekibine Celebtips@metro.co.uk adresine e-posta göndererek, 020 3615 2145 numaralı telefonu arayarak veya Gönderi Gönder sayfamızı ziyaret ederek ulaşabilirsiniz; sizden haber almak isteriz.
DAHA FAZLA: Liam Payne’in kız arkadaşı Kate Cassidy, ölümünden bu yana ilk kez arkadaşları tarafından desteklendi
DAHA FAZLA: Liam Payne’in dilekçesi, şarkıcının ölümünden sonra yeni yasalar çağrısında bulunan 25.000 imzayı geçti
DAHA FAZLA: Binlerce One Direction hayranı Liam Payne’i anmak için dünya çapındaki anma törenlerinde toplandı
